در معماری مدرن، حفظ انسجام دیوارهای غیر باربر به‌ویژه در برابر نیروهای جانبی مانند زلزله، از جمله مسائل حیاتی در طراحی ساختمان‌ها محسوب می‌شود. در این راستا، مهندسان همواره با تصمیمی مهم مواجه‌اند: انتخاب بین سیستم‌های مهاربندی افقی و قائم. در همین بستر است که شناخت دقیق تفاوت وال پست و میلگرد بستر به یک ضرورت تبدیل می‌شود. این دو سیستم نه‌تنها از نظر ساختاری، بلکه از لحاظ نحوه اجرا، هزینه، عملکرد و انطباق با آیین‌نامه‌های ملی تفاوت‌های بنیادینی دارند.
یکی از سوالاتی که ذهن بسیاری از طراحان و مجریان پروژه‌های عمرانی را درگیر می‌کند، این است که واقعاً میلگرد بستر یا وال پست؟ هرکدام از این سیستم‌ها عملکرد منحصر به‌فردی دارند و به‌هیچ‌وجه نمی‌توان یکی را جایگزین قطعی دیگری دانست.
میلگرد بستر در واقع نوعی تقویت افقی است که در داخل ملات افقی دیوار کار گذاشته می‌شود. این المان، در قالب خرپایی یا نردبانی طراحی می‌شود و وظیفه‌ی آن افزایش انسجام سازه‌ای دیوار در برابر ترک‌خوردگی و تنش‌های ناشی از زلزله یا حرکات نسبی است.
در مقابل، آنچه به‌عنوان عضو قائم مهاربند جانبی در انتهای دیوارها اجرا می‌شود، نقش حیاتی در پایداری دیوار ایفا می‌کند. این عضو، در شرایط خاصی چون ارتفاع بالای دیوار، فشار باد یا عملکرد لرزه‌ای خاص، باعث انتقال نیرو به سازه اصلی می‌شود.
در پروژه‌های مسکونی، معمولاً استفاده از میلگرد بستر به دلیل سادگی و هزینه کمتر رایج است. اما در ساختمان‌های بلندمرتبه یا پروژه‌هایی که حساسیت لرزه‌ای بالایی دارند، اجتناب‌ناپذیر است که به اجرای اصولی عناصر مهاربند قائم توجه شود.
اگر از دید مهندسی ساختار به فرق وال پست با میلگرد بستر بنگریم، می‌توان گفت که این دو سیستم از نظر موقعیت اجرا، سازوکار انتقال نیرو و الزامات طراحی با یکدیگر کاملاً متفاوت‌اند.
ویژگی فنی | میلگرد بستر | عضو مهاربند قائم |
نحوه اجرا | در داخل ملات افقی | در انتهای قائم دیوار |
عملکرد اصلی | افزایش پیوستگی افقی، کنترل ترک‌ها | انتقال نیروهای جانبی و مهار خارج از صفحه |
موقعیت کاربرد | دیوارهای داخلی و کوتاه | دیوارهای بلند و نعل‌درگاه‌ها |
مقاومت در برابر زلزله | متوسط تا بالا | بسیار بالا |
نیاز به نیروی متخصص | کم | بالا |
سرعت اجرا | بالا | متوسط |
هزینه اجرا | اقتصادی | نسبتاً بالا |
پاسخ به این پرسش که میلگرد بستر بهتر است یا وال پست؟ بستگی به شرایط پروژه، ارتفاع دیوار، نوع کاربری و الزامات مقررات ملی دارد.
بر اساس ضوابط صریح آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله، استفاده از عناصر تقویت‌کننده در دیوارهای غیرسازه‌ای، از جمله مواردی است که در تمام ساختمان‌ها به‌ویژه ساختمان‌های با اهمیت زیاد، الزامی شده است. آیین‌نامه به‌طور مشخص تأکید می‌کند که:
این دستورالعمل‌ها نشان می‌دهد که تفاوت وال پست و میلگرد بستر فقط در اجرا نیست، بلکه در ذات الزامات آیین‌نامه‌ای نیز جایگاه متفاوتی دارند.
وقتی مسئله انتخاب بین میلگرد بستر یا وال پست؟ مطرح می‌شود، ابتدا باید ماهیت دیوار و سازه موردنظر تحلیل شود. برای دیوارهای کوتاه، داخلی و در پروژه‌های مسکونی، استفاده از میلگرد بستر در لایه‌های ملات می‌تواند گزینه‌ای بسیار مناسب و اقتصادی باشد.
اما در دیوارهای جانبی، دیوارهای بلندتر، جان‌پناه‌ها، نعل‌درگاه‌ها یا فضاهای دارای فشار جانبی زیاد، حتماً باید از المان‌های قائم برای مهار بیرون‌صفحه‌ای استفاده شود. این موارد، بدون وجود این عضو، در برابر زلزله به‌شدت آسیب‌پذیر خواهند بود.
تجربه شرکت‌هایی چون سازه بستر آروشا نشان می‌دهد که در بسیاری از پروژه‌های بزرگ، تلفیق این دو سیستم با یک طراحی دقیق می‌تواند بهترین عملکرد لرزه‌ای و سازه‌ای را ارائه دهد
در سازه‌هایی مانند مدارس، بیمارستان‌ها، دیتاسنترها یا مراکز پرتردد، تنها اجرای یکی از این دو سیستم ممکن است پاسخگو نباشد. در چنین پروژه‌هایی، ترکیب طراحی‌شده و بهینه از این دو روش نه‌تنها باعث افزایش ایمنی می‌شود، بلکه در کنترل تغییرمکان‌های نسبی، کاهش ترک‌های سطحی و کنترل تنش‌های نقطه‌ای عملکرد قابل‌توجهی خواهد داشت.
تیم‌های مهندسی سازه بستر آروشا در پروژه‌های دولتی و بیمارستانی، بارها از ترکیب هم‌زمان این دو سیستم استفاده کرده‌اند و نتایج موفقیت‌آمیزی نیز به ثبت رسیده است. اجرای هم‌زمان این دو سیستم، زمانی مفید خواهد بود که جزئیات اجرایی مانند محل جداسازی، نوع اتصال، مشخصات میلگردها، فواصل لایه‌گذاری و شرایط مرزی دیوارها با دقت رعایت شود.
بیشتر بخوانید: پرفروش ترین میلگرد بستر در بازار اهن
اجرای صحیح هر دو سیستم نیازمند رعایت دقیق جزئیات زیر است:
بی‌توجهی به هر یک از این نکات، باعث کاهش عمر مفید سازه و ایجاد ترک‌های غیرقابل کنترل خواهد شد.
یکی از سؤالات متداول این است که در پروژه‌های عمرانی، آیا استفاده از این اجزا اختیاری است یا الزام قانونی دارد؟ پاسخ روشن است: مطابق مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان و آیین‌نامه 2800، استفاده از این عناصر در پروژه‌های جدید الزامی است.
در این بین، وجود شرکت‌هایی مانند سازه بستر آروشا که با استانداردهای به‌روز بین‌المللی هماهنگ هستند، تضمینی برای اجرای دقیق، حرفه‌ای و اصولی این اجزا در پروژه‌هاست. استفاده از تکنولوژی مدل‌سازی سازه‌ای، تحلیل دینامیکی، ابزارهای المان محدود و تیم مجرب اجرایی، عواملی هستند که این شرکت را به انتخابی مطمئن تبدیل کرده‌اند.
نتیجه‌گیری
وقتی همه ابعاد عملکردی، اجرایی و آیین‌نامه‌ای را بررسی کنیم، مشخص می‌شود که تفاوت وال پست و میلگرد بستر موضوعی بسیار جدی در طراحی ایمن دیوارهای غیرسازه‌ای است.
اگر ایمنی، دوام و کاهش هزینه‌های نگهداری سازه برایتان اهمیت دارد، اجرای اصولی این سیستم‌ها با همکاری شرکت‌هایی چون سازه بستر آروشا تصمیمی حرفه‌ای و آینده‌نگرانه خواهد بود.
آدرس کارخانه: هشتگرد، شهرک صنعتی فخر ایران A
دفتر مرکزی: کرج، طالقانی شمالی، کوچه بخشداری، بن‌بست بنفشه، ساختمان رضا، طبقه پنجم، واحد ۱۳
دفتر تهران: کریم‌خان، خیابان نجات‌الهی، خیابان لباف، بن‌بست نارنگ
کلیه حقوق مادی و معنوی برای این سایت محفوظ می باشد و هرگونه کپی برداری شامل پیگرد قانونی است.
